Όλες αυτές τις εβδομάδες ετοίμαζα μια σημαντική παρουσίαση και επιτέλους ήρθε η βδομάδα που θα την παρουσιάσω. Το θέμα της είναι το όραμα για το leadership development το 2020 στην εταιρεία που εργάζομαι. Παρότι το θέμα είναι άσχετο με την Ελλάδα, δεν γινόταν να μην αναλογιστώ την περίπτωση μας και το πού βρισκόμαστε σε αυτό το κομμάτι.
Σε όλα αυτά τα χρόνια της κρίσης, έχουν ανοιχτεί όλα τα θέματα συζήτησης στην πολιτική, στις επιχειρήσεις, στην οικονομία, και στα κοινωνικά, εκτός από ένα: τι προσόντα έχουν οι Έλληνες άνεργοι και εργαζόμενοι και πόσο επικαιροποιημένα είναι; Και για να προλάβω κάποιους, όχι, δεν είναι αυτό το πρόβλημα της κρίσης.
Ακούμε συνέχεια για ιδιωτική πρωτοβουλία, για startups, growth, sustainability, viral marketing, big data, ΑΙ και όλα αυτά τα buzzwords που παίζουν στο internet και στις παρέες των wannabe γιάπηδων, αλλά δεν άκουσα ποτέ να γίνεται μια συζήτηση για τα προσόντα των ανθρώπων που θα στελεχώσουν όλες αυτές τις προσπάθειες. Τι παίζει με αυτά; Αρκεί ένα πτυχίο; Ένα μεταπτυχιακό ή ένα διδακτορικό; Μήπως να προσθέσουμε κι ένα MOOC; Μήπως να κάνουμε share και κάνα άρθρο στο LinkedIn από το Wire, Forbes, Business Insider κλπ να φανεί ότι το ψάχνουμε λίγο;
Η πραγματικότητα είναι ότι έχουμε αναλωθεί στη συζήτηση του πώς θα φέρουμε νέα κεφάλαια ή πώς θα κρατήσουμε τα ιδιωτικά κεφάλαια να μην φύγουν, αλλά δεν συζητάμε καθόλου για το ποιοι θα εργαστούν σε αυτές τις επιχειρήσεις, που (δυστυχώς γι’ αυτές) σε έναν interconnected κόσμο καλούνται να ανταγωνιστούν μικρές και μεγαλύτερες εταιρείες του εξωτερικού.
Ξέρω, ξέρω, “στην Ελλάδα έχουμε καταρτισμένο προσωπικό”. Το ακούω συχνά από τους ίδιους που θεωρούν τους εαυτούς τους καταρτισμένους, και συμφωνώ. Αλλά μιλάμε για μια μειοψηφία 5-10 χιλιάδων ατόμων, όλοι millennials που έχουν επαφή με το εξωτερικό και κυνηγούν την καριέρα τους. Φτάνουν; Όχι.
Κάθε τι που κυνηγούν οι εταιρείες στο εξωτερικό, στην Ελλάδα γίνεται αντικείμενο χλευασμού. Λέξεις όπως leadership και innovation κριτικάρονται ως δηθενισμός, κυρίως επειδή αυτοί που τις χρησιμοποιούν αναλώνονται συχνά σε έναν αυτοθαυμασμό (πχ δεκάδες βραβεία startups, όπου ο ένας βραβεύει τον άλλον) ή επειδή τις επικαλούνται άνθρωποι που στήνουν κομπίνες για να κάνουν μια γερή μπάζα και μετά να παρτάρουν στη Μύκονο με κλεμμένα/δανεικά λεφτά.
Οι άνθρωποι που τις χρησιμοποιούν σωστά και το παλεύουν είναι συνήθως οι πιο ήσυχοι, και γι’ αυτό δεν τους ακούμε ούτε τους βλέπουμε σε κοσμικές στήλες. Αυτοί οι άνθρωποι όμως σιγά σιγά θα αρχίσουν να πολλαπλασιάζονται, ντετερμινιστικά και αναπόφευκτα, γιατί έτσι είναι η εξέλιξη. Δε θα έχουμε πάντα κρίση. Κάποια στιγμή η Ελλάδα θα αρχίσει να βγαίνει από το τούνελ και αυτοί που έχουν καλές ιδέες θα στήνουν επιχειρήσεις και θα χρειάζονται κόσμο. Αλλά πολύ πιθανό να μην βρίσκουν τον κόσμο που χρειάζονται, γιατί στην Ελλάδα θα υπάρχει ακόμα η νοοτροπία ότι άμα έχεις πτυχίο σου χρωστάνε και μια καλοπληρωμένη δουλειά, και ας μην έχεις κάνει τίποτα πάνω στο αντικείμενό σου τα τελευταία δέκα χρόνια.
Στο εξωτερικό αυτό που προβληματίζει όλες τις εταιρείες είναι το skills gap: το κενό μεταξύ αυτού που οι εταιρείες χρειάζονται και των προσόντων που οι εργαζόμενοι έχουν να προσφέρουν. Γι’ αυτό όλοι στο HR μιλάνε για engagement και talent retention, γιατί η προσφορά είναι μικρότερη από την ζήτηση, άρα γίνεται πρόκληση το να κρατήσεις τον ταλαντούχο εργαζόμενο.
Στην Ελλάδα, γιατί δεν συζητάμε γι’ αυτά τα θέματα; Θα μου πεις, εδώ δεν έχουμε δουλειά, θα συζητήσουμε για τα προβλήματα που θα υπήρχαν αν είχαμε; Ναι, αυτό ακριβώς λέω. Γιατί αργά ή γρήγορα, οι καλές επιχειρήσεις θα ορθοποδήσουν και θα ανοίξουν και νέες. Αν λοιπόν δεν συζητήσουμε τώρα γι’ αυτό το πρόβλημα, πότε θα συζητήσουμε; Όταν θα υπάρχει ζήτηση για ανθρώπινο δυναμικό, αλλά αυτό θα υστερεί σε σύγχρονα προσόντα;
Τότε θα είναι αργά. Γιατί τότε θα γίνει αυτό που γίνεται σε κάθε χώρα, θα αρχίσουν να έρχονται εργαζόμενοι από το εξωτερικό. Και επειδή η Ελλάδα έχει πολλά παιδιά της έξω, θα αρχίσουν να επιστρέφουν αυτά (μεταξύ των οποίων και εγώ), αλλά αυτό μπορεί να σημαίνει ότι οι χρόνια άνεργοι στην Ελλάδα θα παραμείνουν άνεργοι και ίσως γίνουν άνεργοι και αυτοί που έχουν δουλειά, αλλά δεν “μεγαλώνουν” (grow) ή που η επιχείρηση θέλει να τους αντικαταστήσει με πιο έμπειρους.
Αυτό είναι όμως το ζητούμενο; Προφανώς και όχι. Το ζητούμενο είναι να βρούμε έναν τρόπο να έχουμε όλοι δουλειά και αυτό, πέρα από τα οικονομικά της χώρας, έχει να κάνει με το αν έχουμε τα προσόντα που χρειάζεται η αγορά. Προσοχή: όχι η ελληνική αγορά, αλλά η παγκόσμια αγορά. Δεν είμαστε πια αποκομμένο χωριουδάκι, αν και πολλοί θα ήθελαν να μας ξανακάνουν.
Αν θέλουμε λοιπόν να φανταστούμε την χώρα σε πέντε χρόνια, πρέπει να κάνουμε πέντε ερωτήσεις:
- Έχουν/θα έχουν οι περισσότερες εταιρείες στην Ελλάδα συγκεκριμένο learning and development strategy?
- Έχουν/θα έχουν οι περισσότερες εταιρείες στην Ελλάδα ξεχωριστό προϋπολογισμό για την ανάπτυξη του προσωπικού τους;
- Σε ένα περιβάλλον υγιούς αλλά σκληρού ανταγωνισμού, πιστεύουν οι Έλληνες επιχειρηματίες ότι η κουλτούρα της εταιρείας τους είναι ελκυστική για τους νέους εργαζόμενους;
- Είναι οι Έλληνες εργαζόμενοι διατεθειμένοι να αφιερώνουν χρόνο και εκτός εργασίας για να ενισχύσουν τα προσόντα τους ή για να αποκτήσουν καινούρια;
- Αν χρεαστεί, είναι έτοιμοι οι Έλληνες επαγγελματίες σε κάποιους τομείς να αποδεχτούν ότι τα προσόντα τους είναι πλέον άχρηστα και πρέπει να αποκτήσουν καινούρια;
Αν η απάντηση έστω και σε μία από τις ερωτήσεις είναι όχι, τότε έχουμε πρόβλημα. Και επειδή αυτό είναι το μόνο σίγουρο, η επόμενη ερώτηση είναι: τι κάνουμε γι’ αυτό;
Για όσους δεν με γνωρίζουν και αναρωτιούνται ως τι τα γράφω όλα αυτά, εργάζομαι ως EU Ops Learning & Talent Management Specialist στην Amazon.
