Η Φ. είναι από το Μπαγκλαντές, αλλά μεγάλωσε στο Λονδίνο. Ξαφνικά, στην ηλικία των 18, παρουρίασε τα πρώτα συμπτώματα ψύχωσης και επειδή οι γονείς της δεν μπορούσαν να τη διαχειριστούν, εισήχθη στην πτέρυγα όπου εργάζομαι.
Δεν ξέρω τι εικόνα έχεις για τις πτέρυγες ψυχικής υγείας. Μπορεί να νομίζεις ότι είναι σαν τη Φωλιά του Κούκου ή Το Κορίτσι που Άφησα Πίσω ή Ο Τρελός τα ‘χει 400, μπορεί να πιστεύεις ότι οι άνθρωποι εκεί περπατάνε με τη μισή παλάμη μέσα απ’ το πουκάμισο παριστάνοντας το Ναπολέοντα ή ότι κακαρίζουν ή ότι μένουν καθηλωμένοι και ακίνητοι για ώρες εξαιτίας των ισχυρών φαρμάκων, αλλά η πραγματικότητα δεν είναι έτσι. Προφανώς, όλα αυτά τα παραδείγματα είχαν κάποτε μια δόση αλήθειας, αλλά πλέον απέχουν πολύ από την πραγματικότητα, τουλάχιστον στην Αγγλία.
Από τους 18 ασθενείς που έχουμε αυτή τη στιγμή στην πτέρυγα, οι δέκα θα σου φαίνονταν απολύτως “φυσιολογικοί”, εφτά θα τους θεωρούσες λίγο περίεργους αν τους έβλεπες στο δρόμο και μία, η Φ., είναι αυτό που θα ονόμαζες “τρελή”.
Στο ζενίθ του ψυχωσικού της επεισοδίου αυτή τη στιγμή, η Φ. ακούει φωνές, που εμείς δεν ακούμε, βλέπει πράγματα, που εμείς δεν βλέπουμε, και απαντά με απόλυτη πειστικότητα σε όλα αυτά. Παρατηρώντας την, είναι σαν να βλέπεις ένα διάλογο με ένα μόνο συνομιλητή, ο οποίος κινείται ασταμάτητα, χειρονομεί αδιάκοπα, βρίζει, γελάει, κλαίει, ουρλιάζει, τρέχει ξαφνικά, τρίβει τα χέρια της σε επιφάνειες, χτυπάει παλαμάκια, πέφτει κάτω, μένει στο πάτωμα ξαπλωμένη, μπαίνει στα δωμάτια άλλων ασθενών ενώ αυτοί κοιμούνται, ξεστρώνει το δικό της κρεβάτι, πετάει όλα τα πράγματά της από την ντουλάπα, δηλώνει ότι είναι κουρασμένη, ξαπλώνει, σηκώνεται μετά από δέκα δευτερόλεπτα και φτου κι απ’ την αρχή.
Σε αυτό το μαγικό κόσμο του μυαλού της Φ. χωράει μόνο η ίδια. Κανένας άνθρωπος που έχει εκπαιδευτεί να σκέφτεται λογικά δεν μπορεί να μπει εκεί. Ούτε καν για λίγο. Κοιτώντας τον απ’ έξω όμως μοιάζει με κόλαση. Μια περίεργη πραγματικότητα όπου απόκοσμες φωνές σε καταδιώκουν ασταμάτητα, σε κρατούν ξύπνιο 24/7, σπρώχνοντάς σε στην παράνοια και στην εξάντληση, μέχρι εκεί όπου τα ανθρώπινα όρια φλερτάρουν με το μεταφυσικό, ωσότου τελικά καταρρεύσει το σώμα σου, χτυπήσει κόκκινο το μυαλό σου και κλατάρει σα βραχυκυκλωμένο μηχάνημα, ώστε να καταφέρεις να κοιμηθείς για 1-2 ώρες μόνο, ίσα ίσα για να ξανασταθείς στα πόδια σου.
Κι εκεί μπαίνουν τα φάρμακα. Αυτά που πολλοί επαγγελματίες αμφισβητίες κατηγορούν ως κανονιστικά, σαν να λένε ότι εμείς που δουλεύουμε με ψυχικά ασθενείς θέλουμε να τους υποτάξουμε στο κατεστημένο και γι’ αυτό τους τα χορηγούμε. Φαντάζομαι, όμως, ελάχιστοι από αυτούς έχουν περάσει έστω μία ολόκληρη ώρα με έναν ψυχωσικό.
Τα πάντα είναι χημεία, και όπως συμβαίνει στη φύση, έτσι και στον εγκέφαλό μας η ομαλή λειτουργία του επαφίεται στην ισορροπημένη έκκριση χημικών ουσιών, κάτι σαν αυτές που ο Αριστοτέλης ονόμασε χυμούς στο έργο του “Περί Ψυχής” (το πρώτο κείμενο με τέτοιο περιεχόμενο στην Ιστορία, αν δεν απατώμαι). Τα φάρμακα λοιπόν δεν κάνουν τίποτα άλλο από το να υποκαθιστούν κάποιες προβληματικές εκκρίσεις του εγκεφάλου, δυστυχώς με αρκετές περενέργειες, όπως είναι φυσικό να συμβαίνει όταν προσπαθείς να επέμβεις σε ένα τόσο περίπλοκο και μεγαλειώδες όργανο όπως ο ανθρώπινος εγκέφαλος.
Αρχικά με τα φάρμακα λοιπόν, και στη συνέχεια με την ψυχολογική υποστήριξη, η Φ. θα γίνει καλά. Όπως έγινε και η Ρ. ή η Σ., που παρουσίαζαν την ίδια συμπτωματολογία. Θα χρειαστεί καιρός, αλλά με την κατάλληλη αγωγή θα γίνει καλά. Και όταν θα μπορεί να παρακολουθήσει αυτά που της λες, θα μπορέσει να μπει και η ψυχοθεραπεία στη μέση και να μάθει η Φ. τεχνικές με τις οποίες θα αγνοεί τις φωνές της και να μην τους απαντά. Και ίσως, μετά από πολύ χρόνο και πολλή προσπάθεια, με τη σύμφωνη γνώμη των γιατρών, να σταματήσει τα φάρμακα και να στηρίζεται μόνο στο συνειδητό αυτοέλεγχο του μυαλού της. Μέχρι τότε όμως θα πρέπει να μάθει να ζει με το πρόβλημά της και με το συνεχή φόβο ενός υποτροπιασμού. Θα πρέπει να μάθει να τηρεί τους κανόνες της αγωγής, ώστε να μπορεί να έχει μια φυσιολογική ζωή παρά την ασθένειά της, χωρίς να χρειάζεται μια νέα εισαγωγή κάθε 4-5 μήνες, όπως συμβαίνει με πολλούς ασθενείς..
Μεταξύ όλων των παραπάνω σκέψεων που έκανα εχθές, βλέποντας τη Φ. να βασανίζεται από το ίδιο το μυαλό της, άρχισα να αναρωτιέμαι τι γίνεται με αυτούς τους ανθρώπους στις φτωχές χώρες ή τι γινόταν κατά τη διάρκεια πολέμων. Ποιοι φροντίζουν αυτούς τους ανθρώπους σε μια κοινωνία που τρώει τις σάρκες της; Ποιο είναι το μέλλον αυτών των ανθρώπων σε μια Ελλάδα που δεν μπορεί πλέον να χρηματοδοτήσει ούτε τις βασικές της λειτουργίες;
Επιμύθιο: η τρέλα δεν πάει στα βουνά. Πάει όντως στους ανθρώπους, και είναι πέρα για πέρα αληθινή για τον ασθενή και πέρα για πέρα ακαταλαβίστικη για μας. Γι’ αυτό αυτοί οι άνθρωποι αξίζουν το σεβασμό και την αγάπη μας, γιατί βιώνουν την Κόλαση με τρόπο ανείπωτο. Και γι’ αυτό δεν πρέπει να τους θεωρούμε απόβλητα, όπως παλιά, και να τους πετάμε στα άσυλα ανιάτων μέχρι να πεθάνουν σκεβρωμένοι. Γι’ αυτό πρέπει να πολεμήσουμε για τα δικαιώματα των ψυχικά σθενών, επειδή η τρέλα δεν κάνει διακρίσεις. Χτυπάει όλα τα κοινωνικά και οικονομικά στρώματα, και άρα μπορεί κάποια στιγμή να χτυπήσει κι εμάς ή το διπλανό μας.
ΥΓ: μια ταινία που πρέπει να δει όποιος ενδιαφέρεται να κατανοήσει την παράνοια που βιώνει ένας ψυχωσικός είναι η αληθινή ιστορία του νομπελίστα Μαθηματικού Τζον Νας στη βιογραφική ταινία “A Beautiful Mind”.
Διόρθωση: “…κάτι τέτοιο για τον όρο “Αλλος” Σαρτρ στο πλαίσιο της υπαρξιακής φιλοσοφίας.”
=”…κάτι τέτοιο για τον όρο “Αλλος” που χρησιμοποιεί ο Σαρτρ στο πλαίσιο της υπαρξιακής φιλοσοφίας.”
Στέφανε δεν ξέρω αν έχεις δει αυτή https://en.wikipedia.org/wiki/K-PAX_(film) την ταινία με τον Κέβιν Σπέισι. Απλοϊκή, αλλά ενδιαφέρουσα για τον κόσμο του ψυχωτικού
Επίσης νομίζω ο Βίλχελμ Ράιχ περιγράφει κάποια κλινική περίπτωση ψυχωτικής (ανάλογη με αυτή που περιγράφεις)στο βιβλίο του “Η Ανάλυση του Χαρακτήρα”
Αλλά ο Ράιχ, φαντάζομαι γνωρίζεις, έχει άλλη άποψη για την εκδήλωση των ψυχωσικών επεισοδίων, χωρίς να αναιρεί νομίζω πλήρως και το ρόλο της χημείας του οργανισμού, αλλά θεωρώντας διαφορετική την αρχική αφετηρία αυτής της χημείας.
(Επειδή τα βιβλία του Ράιχ https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%92%CE%AF%CE%BB%CF%87%CE%B5%CE%BB%CE%BC_%CE%A1%CE%AC%CE%B9%CF%87 τα έχω διαβάσει πριν 20 ίσως χρόνια, είμαι λίγο συγκρατημένη στο να πω ότι είμαι 100% σίγουρη ότι θυμάμαι καλά πως η περίπτωση βρίσκεται στο συγκεκριμένο βιβλίο).
@ L. Ο Σαρτρ με τον όρο “Αλλος/οι”, δεν νομίζω να εννοούσε τον άλλο μας εαυτό. Μόνο αν του αποδώσεις απόψεις άλλων ή επιχειρήσεις να δεις ψυχαναλυτικά τη φιλοσοφία του (ο ίδιος απεχθανόταν και απέρριπτε μετά βδελυγμίας την ψυχανάλυση) και να εντοπίσεις υποσυνείδητες ή ασυνείδητες προθέσεις θα μπορούσες να υποστηρίξεις – και πάλι αμφίβολο- κάτι τέτοιο για τον όρο “Αλλος” Σαρτρ στο πλαίσιο της υπαρξιακής φιλοσοφίας. Νομίζω είναι πολύ σαφής ότι κυριολεκτεί με το “Αλλος”, εννοώντας τον άλλο απέναντι μας.
Πάντα εμφανίζεται το πρόβλημα όταν έχεις να συμβιβάσεις μέσα σου ένα όμορφο, καλογραμμένο κείμενο με το περιεχόμενό του που δεν φέρνει τόσο όμορφους συνειρμούς.
Μου θύμισε το κίνημα της (παλαιάς) ευγονικής, έναν ιατρικό μεσαίωνα, στο οποίο θυσιάζονταν οι σωματικά και ψυχικά “άτυχοι” ασθενείς με τον φιλόδοξο στόχο να διαιωνιστεί το ανθρώπινο είδος στα καλύτερά του.
Ο Σαρτρ είπε ότι η κόλαση είναι οι άλλοι, οι εκάστοτε άλλοι κι ο εκάστοτε άλλος. Μετά και την φράση στο κείμενο ότι η Φ. βασανίζεται απ’ το ίδιο το μυαλό της, αναρωτιέμαι απλώς αν τελικά ο Σαρτρ εννοούσε τον άλλο μας εαυτό. Ο ενικός στην καλύτερη.
Την καλημέρα μου.